Ít ai biết rằng, loài cây mọc hoang dọc các bờ biển miền Trung ở nước ta lại là một vị thuốc lâu đời và đem lại nhiều công dụng tuyệt vời cho phụ nữ. Từ xa xưa, Mạn kinh tử đã được sử dụng trong các bài thuốc y học cổ truyền chữa cảm mạo, đau đầu, rụng tóc, sưng vú, điều hòa kinh nguyệt hiệu quả.
Nội dung bài viết
Phụ nữ thời xưa đã biết sử dụng các dược liệu tự nhiên để điều trị bệnh khi nền y học thuốc Tây chưa phát triển. Mạn kinh tử được xem như “một vị thuốc quý” chữa được vô số bệnh, đặc biệt dành cho các chị em phụ nữ lúc bấy giờ vì nhiều tác dụng không ngờ tới. Hãy cùng tìm hiểu về vị thuốc Mạn kinh tử qua bài viết dưới đây!
1. Mạn kinh tử là gì?
Mạn kinh tử là tên gọi phổ biến nhất, tại một số địa phương thường được nhớ tới với một số tên khác như màn kinh tử, mạn kinh thực, kinh tử, vạn kim tử, quan âm, đẹn ba lá. Mạn kinh tử có hình cầu, đường kính 5 – 6mm, mặt ngoài của quả có màu nâu đen, phủ lớp phấn màu trắng tro, nếu soi kính sẽ nhìn thấy lông tơ nhỏ.
Đây là phần quả chín đã được phơi hoặc sấy khô của cây mạn kinh (Vitex Agnus-Castus), người dân thường thu hái chúng vào khoảng tháng 9 – 11 hằng năm. Quả mạn kinh sau khi được sao khô có vị đắng và mùi thơm rất đặc trưng.
2. Mạn kinh tử – Vị dược liệu quý cho phụ nữ trong Y học cổ truyền
Mạn kinh tử có vị cay, đắng, tính hơi hàn, quy vào kinh can, phế và bàng quang, có tác dụng phát tán phong nhiệt. Mạn kinh tử được xem là vị thuốc lâu đời, quý hiếm nên được dùng nhiều trong các bài thuốc chữa cảm mạo, sốt, đau đầu, nhức thái dương, đau nhức mắt, mặt mũi tối tăm, vô kinh, ngoài ra còn có tác dụng giảm đau. Trong đó phải kể đến các tác dụng nổi bật:
Tác dụng làm đen và mượt tóc
Mạn kinh tử được phụ nữ xưa sử dụng thường xuyên trong các bài thuốc làm đen và dài tóc, chữa tóc yếu gãy rụng. Cách sử dụng phổ biến nhất là tán mịn Mạn kinh tử thành bột, trộn với Hùng chi (mỡ gấu) và Dấm thanh theo tỷ lệ bằng nhau thu được hỗn hợp bột nhão rồi bôi lên phần chân tóc. Dùng kiên trì sẽ thấy tóc chắc khỏe, giảm gãy rụng rõ rệt.
Tác dụng phục hồi cho phụ nữ sau sinh
Một tác dụng nữa của Mạn kinh tử dành cho phụ nữ đó là hỗ trợ phục hồi sau sinh. Y học cổ truyền Iran và Albania sử dụng quả mạn kinh phơi khô để làm tăng sản lượng sữa cho phụ nữ sau khi sinh con. Có thể đun sôi quả cùng với lá cây mạn kinh cho mẹ tắm cũng giúp hồi phục sức khỏe nhanh chóng.
Tác dụng chữa đau đầu, đau nửa đầu
Dân gian đã phát hiện ra nhiều trường hợp đau đầu, đau nửa đầu, thiên đầu thống sau khi uống nước sắc từ Mạn kinh tử kết hợp với một số vị dược liệu khác đã khỏi hoàn toàn các triệu chứng này. Bài thuốc này gồm các vị với tỷ lệ khác nhau: Mạn kinh tử 10 gram, Cúc hoa 8 gram, Xuyên khung 4 gram, Cam thảo 4 gram, Tế tân 3 gram, Bạch chỉ 3 gram sắc cùng với hơn nửa lít nước đến khi còn khoảng 1/3. Ngày uống một thang, chia làm 3 lần, sử dụng từ 7 – 10 ngày.
Một số bài thuốc khác
Mạn kinh tử được mệnh danh là vị thuốc chữa “bách bệnh”, vì vậy nó còn được ứng dụng rất nhiều trong các bài thuốc khác như:
- Bài thuốc chữa đau mắt sưng đỏ do phong nhiệt: Dùng 16 gram dược liệu Mạn kinh tử sao vàng, 12 gram Cúc hoa, 12 gram Chi tử, 12 gram Mộc tặc, 12 gram Hoàng cầm, 4 gram Thiền thoái cho vào nồi. Thêm nước ngập hết các vị thuốc và sắc trong 20 phút với lửa nhỏ. Uống thuốc ngay khi còn ấm.
- Bài thuốc chữa sưng đau vú: Khi mới bị, dùng Mạn kinh tử đã phơi khô, sau đó sao vàng lên, tán thành bột mịn, lấy khoảng 4 gram hòa với rượu trắng, gạn lấy rượu uống còn lấy bã đắp lên vùng vú bị sưng đau. Thực hiện 1 lần/ngày cho đến khi hết sưng.
- Bài thuốc điều trị ho, cảm sốt, nhức đầu, hoa mắt: Lấy 20 gram Mạn kinh tử đã phơi khô cho vào nồi cùng với 800ml nước. Sau đó đun cạn còn 600ml. Chia thuốc thành 3 lần uống trong ngày. Dùng thuốc liên tục trong 7 ngày để bệnh tình có thể thuyên giảm.
- Bài thuốc chữa viêm tai giữa: Mạn kinh tử 15 gram, Hoàng liên ô rô 15 gram, Thương nhĩ tử 9 gram. Sắc nước uống thành nhiều lần trong ngày.
- Bài thuốc điều trị đau mắt sưng đỏ, có dử mắt, màng che, quáng mắt: Mạn kinh tử, Hạt mào gà trắng, Hạt muồng, Hạt ích mẫu, Hạt mã đề, mỗi vị lấy lượng bằng nhau là 12 gram. Rửa sạch, phơi khô dược liệu, sao vàng và tán thành bột mịn. Trộn đều bột và vo thành viên. Sử dụng thuốc mỗi ngày cùng với nước chè.
Hoặc cho tất cả dược liệu sạch vào nồi. Thêm gần 1 lít nước vào cùng và sắc thuốc cho đến khi lượng nước trong nồi chỉ còn lại một nửa. Uống ngay khi còn ấm. Sử dụng thuốc liên tục trong 7 ngày.
Đặc biệt cần lưu ý, trong sách Đông y có ghi chép lại, những người vị hư không nên dùng Màn kinh tử do sinh đờm, những người đau mắt đỏ, huyết hư có hỏa không phải phong tà cũng không được dùng vị dược liệu này.
3. Ứng dụng của Mạn kinh tử trong y học hiện đại
Mạn kinh tử thu hút nhiều sự quan tâm từ thị trường ngành y tế và trở thành loài duy nhất thuộc chi Vitex có thử nghiệm lâm sàng. Cơ quan Dược phẩm Châu Âu đã báo cáo tổng cộng 28 thử nghiệm lâm sàng liên quan đến việc sử dụng chiết xuất Mạn kinh tử để điều trị hội chứng tiền kinh nguyệt (PMS), rối loạn kinh nguyệt, các triệu chứng ở thời kỳ tiền mãn kinh và mãn kinh. Nghiên cứu cho thấy, trong Mạn kinh tử có chứa các thành phần như: tinh dầu, flavonoid, glycosid iridoid, diterpenoid, ngoài ra còn có thêm alkaloid và vitamin A.
3.1. Giảm triệu chứng tiền kinh nguyệt
Trước khi bước vào kỳ kinh nguyệt 5 – 7 ngày, phụ nữ sẽ gặp phải các triệu chứng về thể chất và tâm lý như: nhức đầu, căng tức bầu ngực, chuột rút, thay đổi cảm xúc. Các biểu hiện này gọi là triệu chứng tiền kinh nguyệt.
Có tới 93% phụ nữ sử dụng Mạn kinh tử trong 3 chu kỳ kinh nguyệt liên tiếp có phản hồi là giảm hoặc chấm dứt hoàn toàn những triệu chứng tiền kinh nguyệt. Đặc biệt là đau ngực, đau bụng kinh hầu như không còn hoặc rất ít xuất hiện ở những chu kỳ kinh nguyệt sau đó.
3.2. Cải thiện khả năng sinh sản của phụ nữ
Trong một thử nghiệm lâm sàng, các nhà nghiên cứu đã cho 48 phụ nữ (độ tuổi 23 – 39) được chẩn đoán vô sinh sử dụng Mạn kinh tử 1 lần mỗi ngày trong 3 tháng. Kết quả đáng kinh ngạc là 7 phụ nữ đã mang thai và 25 phụ nữ có mức Progesterone bình thường, điều này làm tăng cơ hội mang thai cao hơn rất nhiều so với việc không dùng gì. Như vậy, Mạn kinh tử có thể được sử dụng như một phương pháp giúp cải thiện khả năng sinh sản tự nhiên ở phụ nữ.
3.3. Giảm các triệu chứng mãn kinh
Mạn kinh tử thường được kết hợp với các loại thảo dược khác, chẳng hạn như Hoa bia, Vừng đen hoặc Cỏ ba lá đỏ… để phát huy được hiệu quả tối đa. Theo Tạp chí Gynecological Endocrinology, việc kết hợp các thành phần đó giúp làm giảm các cơn bốc hỏa, rối loạn giấc ngủ một cách an toàn và hiệu quả ở phụ nữ trước và sau mãn kinh. Đây là một trong những chất bổ sung Estrogen, làm giảm các triệu chứng mãn kinh được khuyên dùng nhất.
3.4. An toàn cho phụ nữ bị u xơ tử cung
U xơ tử cung là loại u lành tính ở tử cung, u xơ có nguồn gốc từ cơ trơn nên còn được gọi là u cơ tử cung. Mạn kinh tử đã được chứng minh có tác dụng chống khối u, chính vì vậy sử dụng rất an toàn cho phụ nữ có u xơ, u nang. Ngoài ra, một trong những cách để ngăn ngừa và giảm nguy cơ mắc u xơ tử cung chính là duy trì sự cân bằng hợp lý của hormone. Mạn kinh tử có thể giúp cân bằng lại tỷ lệ Estrogen và Progesterone trong cơ thể nữ giới.
4. ReviveHer – sản phẩm chuyển giao quy trình bào chế Mạn kinh tử
Trong quá trình nghiên cứu và phát triển, Viện Kiểm nghiệm thuốc Trung Ương đã chiết tách thành công hoạt chất Agnuside từ quả mạn kinh. Agnuside – một glycosid iridoid, là hoạt chất mới được xác định có hoạt tính tương tự Estrogen.
Tại Việt Nam, ReviveHer là sản phẩm có chứa Agnuside được chuyển giao quy trình bào chế từ chính Viện Kiểm nghiệm thuốc Trung Ương. TPBVSK ReviveHer đã được nhiều phụ nữ lựa chọn để kiểm soát cơn bốc hỏa, đau đầu, mất ngủ, lo âu, căng thẳng do tiền mãn kinh và mãn kinh gây ra, giúp khôi phục hệ nội tiết nữ bị suy giảm. Để biết thêm thông tin sản phẩm, xem thêm TẠI ĐÂY.
Kết luận
Mạn kinh tử là một vị dược liệu quý hiếm, ngày càng khẳng định được vai trò là vị thuốc có nhiều công dụng tuyệt diệu dành riêng cho phái đẹp từ Đông y cho đến Y học hiện đại. Ngày nay, việc bổ sung các sản phẩm có chứa Mạn kinh tử đang là xu hướng được nhiều chị em tin dùng. Đừng quên theo dõi Dược phẩm Vũ Đan để không bỏ lỡ các kiến thức về sức khỏe nhé!
